Deze week ga ik in gesprek met dokter Hilke Swinkels, een sociaal persoon met het hart op de tong, ze is dol op kinderen en zit helemaal op haar plek bij de jeugdgezondheidszorg (JGZ) waar ze in opleiding is tot jeugdarts, een heel belangrijk specialisme!
Want wist je dat..
* Iedere euro die jaarlijks in de JGZ wordt geïnvesteerd minstens 11 euro oplevert? Dat is de kracht van preventie!
* Dankzij preventieve adviezen zo’n 170 sterfgevallen door wiegendood per jaar voorkomen worden?
* Door het Rijksvaccinatieprogramma 6000 ziekte- en 50 sterfgevallen per jaar voorkomen worden?
Hilke, wat fijn dat jij ons mee wilt nemen in jouw werkende leven als jeugdarts in opleiding. Hoe lang ben je nu werkzaam binnen JGZ?
Na 9 maanden als basisarts in de JGZ gewerkt te hebben, ben ik sinds september 2021 in opleiding tot Jeugdarts KNMG. Daarnaast heb ik tijdens mijn coschappen al ervaring opgedaan binnen de JGZ, 4 weken coschap sociale geneeskunde op het consultatiebureau (0-4 jaar) en daarna 10 weken keuze coschap bij de GGD (4-18 jaar).
Wat is er zo leuk aan jouw werk als jeugdarts?
Om te beginnen natuurlijk de kinderen! Die kleine mensjes met hun gekke fratsen en hun onschuldige manier van denken, ze kunnen mijn hele dag goedmaken! Daarnaast is JGZ de enige partij (!) in de gezondheidszorg die alle kinderen ziet, terwijl dit bij andere specialismen maar een selecte groep is, kinderartsen zien namelijk alleen de patiënten die naar het ziekenhuis moeten en dat is maar een klein percentage.
Ik vind het echt super gaaf dat ik voor deze hele groep het verschil kan maken. Je kunt met preventie en interventies zoveel narigheid voorkomen. Het eeuwenoude gezegde luidt niet voor niets ‘voorkomen is beter dan genezen!’.
Tot slot kun je als jeugdarts jouw werkzaamheden helemaal aanpassen aan jouw voorkeuren. Vind je het leuk om de hele week spreekuur te draaien? Dat kan. Vind je het leuker om met projecten of vernieuwingen aan de slag te gaan? Ook goed. Of toch liever met de gemeente om tafel om beleidsafspraken te maken? Het is helemaal aan jou!
Hoe zien jouw dagen er dan uit? Waar hou jij je met name mee bezig?
Als ANIOS hield ik mij voornamelijk bezig met spreekuren op het consultatiebureau. Ontzettend leuk, maar na een aantal maanden was het toch wat teveel van hetzelfde. Nu ik in opleiding ben ziet mijn week er heel anders uit. Op maandag en dinsdag werk ik op locatie in Den Bosch, daar zie ik ouders met kinderen op het spreekuur, verwijs kinderen indien nodig, overleg met ketenpartners (soms individueel, soms in multidisciplinaire overleggen), werk samen met scholen en natuurlijk hoort er af en toe een vergadering bij. Op woensdag en donderdag werk ik vooral aan praktijkopdrachten vanuit de opleiding. Hierbij kies ik welke rollen van jeugdarts ik verder wil ontwikkelen en daar ga ik dan mee aan de slag. Hierdoor ziet iedere week er anders uit en werk ik zowel op verschillende locaties als thuis. De week sluit ik af op vrijdag met een leerzame onderwijsdag in Eindhoven.
Jeugdgezondheidszorg is de enige partij die álle kinderen ziet. Dat maakt het super leuk!
Zijn er verschillende richtingen binnen de JGZ? Welke?
Op veel plekken is de JGZ onderverdeeld in verschillende leeftijdscategorieën. Enkele jaren geleden was er de tweedeling 0-4 jaar en 4-18 jaar. Deze strikte onderverdeling wordt steeds meer losgelaten. In sommige regio’s wordt ook zorg geboden aan adolescenten tot 23 jaar. De organisatie waar ik werk (GGD Hart voor Brabant) werkt met de groepen 0-12 jaar en 12+. Dat betekent niet dat je perse moet kiezen als jeugdarts, je kan er ook voor kiezen om kinderen van alle leeftijden te blijven zien, het is maar waar jouw interesse ligt.
Daarnaast kun je ervoor kiezen om je te specialiseren in bepaalde gebieden, een aantal voorbeelden zijn: premature kinderen, speciaal onderwijs, kindermishandeling en asielzoekers.
Wat was voor jou de belangrijkste reden om te kiezen voor JGZ?
Toen ik Geneeskunde ging studeren wilde ik kinderarts worden, want ik merkte dat ik enorm veel energie kreeg van werken met kinderen. Dat ik dus met kinderen zou gaan werken wist ik zeker, maar het vak kinderarts bleek toch niet bij me te passen. Inhoudelijk vond ik het ontzettend interessant, maar alles daar omheen (de lange dagen, diensten, de ziekenhuiscultuur, weinig autonomie) past niet bij mij. In het ziekenhuis had ik het gevoel dat ik leefde om te werken, terwijl ik naast mijn ambities als arts ook nog veel wensen heb buiten werk om. Dus ging ik op zoek naar alternatieve specialismen. Ik leerde JGZ en kinderrevalidatie kennen tijdens mijn keuzecoschappen. Toen was het eigenlijk heel snel duidelijk, van vrienden en familie kreeg ik te horen dat het enthousiasme van mij af spatte als ik het had over JGZ. Daar ligt mijn hart. Daar wil ik als arts graag het verschil kunnen maken.
Nog even voor de duidelijkheid: een jeugdarts is geen kinderarts. Wat zijn de belangrijkste verschillen?
Een jeugdarts werkt bij een instelling in opdracht vanuit de gemeente (meestal de GGD) bijvoorbeeld op een consultatiebureau en ziet álle kinderen. Een kinderarts werkt in het ziekenhuis en ziet alleen de kinderen die doorverwezen worden door een huisarts of jeugdarts.
Je moet goed kunnen samenwerken, communiceren en initiatief tonen als jeugdarts
Welke eigenschappen heb je nodig om een goede jeugdarts te zijn of worden?
Als ik er drie moet kiezen dan zijn dat samenwerken, goed kunnen communiceren en initiatief tonen. Als jeugdarts ben je de schakel tussen verschillende partijen (kind, ouders, school, verschillende zorgverleners), dus daarvoor moet je goed kunnen samenwerken. Communicatieve vaardigheden zijn belangrijk in de spreekkamer, daar is het van belang om naar kinderen en ouders te luisteren, empathie te tonen en jouw communicatie af te stemmen op de personen die tegenover jou zitten. Alleen op die manier kun je goed aansluiten bij de behoeften van kinderen en hun ouders. En zoals ik hierboven al noemde kun je als jeugdarts jouw werkzaamheden helemaal aanpassen aan jouw voorkeuren, mits je hierin initiatief toont en kans grijpt, dan is er zoveel mogelijk en heb jij de allerleukste baan!
Is het lastig om een opleidingsplek te bemachtigen? Wat zijn de criteria?
Op dit moment bestaat de opleiding uit twee fasen: de profielopleiding tot jeugdarts (fase 1) en de opleiding tot arts Maatschappij en Gezondheid (M&G, fase 2). Momenteel zijn voor de eerste fase voldoende opleidingsplekken beschikbaar. Voor de tweede fase zijn helaas een stuk minder opleidingsplekken beschikbaar, waardoor niet iedereen die dat wil direct door kan stromen. Je kunt ervoor kiezen om alleen de eerste fase te doen, hierna ben je Jeugdarts KNMG. Er zijn plannen voor de toekomst om de opleiding samen te voegen tot een opleiding die vier jaar duurt.
Op welke plekken kun je allemaal in opleiding? En hoe lang duurt de opleiding eigenlijk?
Er is een landelijke selectieprocedure om in opleiding te komen. Vervolgens kun je voorkeuren voor verschillende locaties opgeven. Middels loting worden de opleidingsplekken verdeeld. Afhankelijk van de locatie van jouw praktijkopleiding word je aan een opleidingsinstituut gekoppeld.
De opleiding (fase 1 en 2 samen) duurt in zijn totaliteit 4 jaar. Na 2 jaar ben je jeugdarts KNMG en na 4 jaar mag je jezelf arts Maatschappij&Gezondheid noemen.
Is je salaris anders dan dat van een ANIOS in het ziekenhuis als je start bij JGZ?
Als ik vrienden die in het ziekenhuis werken moet geloven krijg je daar vaak niet de kans om te onderhandelen over het salaris. Dat kan binnen de JGZ wel, dus daardoor kwam ik iets hoger uit dan vrienden die startten als basisarts, maar dat zal per organisatie ook weer verschillen. Nu ik in opleiding ben gegaan kon ik gebruik maken van een subsidieregeling waardoor ik niet in salaris zou achteruitgaan, dus dat is mooi meegenomen!
Jeugdarts is zoveel meer dan het consultatiebureau, het is een ontzettend breed vak. Ben je benieuwd, loop eens een dagje mee!
Hoe staat het met de administratielast? Hoe veel procent van je tijd ben je kwijt aan administratie?
Lastige vraag, het is maar net wat je onder administratie vindt vallen. Wanneer ik een ochtend spreekuur draai ben ik ongeveer een half uur bezig met voorbereiden en nadien een uurtje met uitwerken of vervolgacties inzetten. Het is erg afhankelijk van de wijk waarin je werkzaam bent. Nu ik sinds kort in een aandachtswijk werk kost het iets meer tijd.
Draai je ook diensten? Hoe zien die eruit?
In de JGZ wordt niet met diensten gewerkt. Stel je voor: een leven als dokter zonder diensten! Voor mij echt een uitkomst. Ik was nooit zo goed in switchen tussen dag-, avond- en nachtdienst, dus voor mij is dit ideaal.
Heb je tips voor (jonge) dokters die twijfelen over hun opleidingskeuze?
Stap eens uit je comfortzonde en kijk eens een dag mee met een minder bekend specialisme. Hierdoor kunnen nieuwe mogelijkheden ontstaan waarvan je eerder het bestaan niet afwist. Het is zonde dat er in de geneeskundeopleiding weinig aandacht besteed wordt aan de JGZ. Hierdoor denken veel studenten dat een jeugdarts alleen maar op het consultatiebureau zit, terwijl dit vak zoveel breder is en je echt het verschil kunt maken! Ik sta er altijd voor open om jonge dokters een dagje mee te laten kijken, dus laat me dat vooral weten!
Enthousiast geworden van deze blog? Stuur een berichtje via Instagram of e-mail en ik geef het door aan Hilke.
Heb je geen Instagram of Facebook en wil je wel op de hoogte gehouden worden als er nieuwe blogs zijn? Stuur een mail, dat zet ik je op de mailinglist!