Deze week ga ik in gesprek met dokter Anne Cobussen, arts in opleiding tot radiotherapeut-oncoloog. Radiotherapie is een medisch specialisme waar ik voordat ik aan de slag ging binnen de interne geneeskunde en oncologie niet eerder van gehoord had. Zonde, want het is een prachtig specialisme!
Wist je dat..?
– Een radiotherapeut niet hetzelfde is als een radioloog?
Dit wist 79% van de stemmers via de Instagram pagina van @doktersdiehetandersdoen.
– Een radiotherapeut meer doet dan alleen in een hokje zitten en bestralen. Sterker nog, een radiotherapeut zit helemaal niet in dat hokje te bestralen, dat doen de laboranten!
84% van de stemmers wist dit. Side note: de radioloog zit natuurlijk ook niet de hele dag in een donker hokje ;).
– Je technisch niet perse heel erg goed hoeft te zijn om radiotherapeut te worden. Er zijn veel laboranten en klinisch fysici die het technische gedeelte op zich nemen.
Anne, hoe kwam jij eigenlijk in aanraking met de radiotherapie?
Ik was destijds werkzaam bij de gynaecologie en daar vroeg iemand het me: ‘Anne, is de radiotherapie dan niks voor jou?’ Ik dacht toen, die mensen zitten in een hokje en ze bestralen, dat is toch juist echt helemaal niks voor mij. Geen idee hoe mis ik het kon hebben. Ik ben me er toen wel in gaan verdiepen en ben meegelopen en vanaf het eerste moment was het alsof alle puzzelstukjes van de jaren ervoor op zijn plek vielen. Dit vak had alles wat ik zocht in mijn werk als arts. Dus ja ik was verkocht en ben er meteen vol voor gegaan, want ik wist zeker, dit is mijn vak!
Je zegt: ‘het vak heeft alles wat ik zocht’. Wat zoek jij in een baan? Was het lastig dat te vinden?
Ik heb lang gezocht naar wat ik precies als arts wilde. Ofja, ik wist heel goed wat ik wilde, maar ik kon het nergens overal terugvinden: ik wilde intensief patiëntencontact, ik vond intimiteit belangrijk, wilde de diepte in qua kennis, diversiteit in mijn werk, maar ik hield ook niet van het competitieve wat je vaak zag, het ellebogen en de werkdruk.
Lange tijd dacht ik de gynaecologie in te willen gaan, die eerste facetten komen hier allemaal aanbod, maar de dingen waar ik juist tegenop zag zijn hier ook aanwezig: het ellebogen en de werkdruk. Ik heb toen eerst mijn wetenschapsstage bij de gynaecologie-oncologie gedaan en daarna ook mijn semistage bij de gynaecologie. Al na een paar weken kwam ik erachter dat ik de verloskunde helemaal niks vond. En ja, dan moet je geen gynaecoloog worden. De gynaecologie-oncologie daarentegen was helemaal mijn ding en terugkijkend was de oncologie in alle andere specialismen ook mijn ding.
‘Toen iemand me vroeg of de radiotherapie niet iets voor mij was dacht ik dat het juist helemaal niéts voor mij was. Hoe mis kon ik het hebben!’
Wat is je taak als radiotherapeut?
Als radiotherapeut-oncoloog begeleid je patiënten tijdens hun bestralingstraject. Het is geen diagnostisch vak, patiënten komen bij ons als ze al een diagnose hebben. Als radiotherapeut doe je de intake waarbij je vooral te weten wilt komen hoe een patiënt conditioneel is, wat het traject is geweest, sociale vangnet en doe je, indien geïndiceerd een lichamelijk onderzoek. Daarna leg je uit wat het bestralingstraject inhoudt en wat ze kunnen verwachten aan bijwerkingen. Tijdens de bestralingen zie je je patiënten op controle en bij sommige deelgebieden ook nog tot 5 jaar na behandeling. Zo doen wij bijvoorbeeld bij bepaalde doelgebieden (oa prostaat en gynaecologie) de follow-up afwisselend met de hoofdbehandelaar. Verder bepaal je als radiotherapeut-oncoloog welk bestralingsplan een patiënt krijgt, hier zijn vaste protocollen voor, maar soms moet je hier ook een beetje mee spelen, bijvoorbeeld in de recidiefsetting. Vervolgens teken je het doelgebied in. De laboranten maken een bestralingsplan en als arts ben je verantwoordelijk om dit te beoordelen en te accorderen. Soms worden we op het bestralingstoestel erbij geroepen als er een match niet klopt (bijv dat de tumor buiten het doelgebied ligt door bijvoorbeeld veel lucht in de darmen) en moet je beslissen of een bestraling wel of niet door kan gaan, of dat er extra maatregelen genomen moeten worden.
Daarnaast houd je je bezig met brachytherapie, een speciaal onderdeel van de radiotherapie. Dit wordt bij gynaecologische- en prostaatcarcinoom veelal ingezet. Bij het uitvoeren van deze inwendige bestraling ben je als radiotherapeut-oncoloog nog wat meer met je handen bezig: zo plaatsen we zelf de bestralingsapplicator en de naalden waar de straling doorgaat, of bijvoorbeeld de jodiumzaadjes die de meeste wel zullen kennen bij prostaatkanker.
Dat is veel breder dan ik in eerste instantie dacht! Maar hoe word je eigenlijk radiotherapeut?
Na de bachelor en master geneeskunde kun je de opleiding tot radiotherapeut volgen in verschillende centra. De opleiding is in totaal 5 jaar en is echt op de oncologie gericht. Het grootste deel van de opleiding volg je bij de radiotherapie met stages in de verschillende doelgebieden. Verder hebben we een half jaar klinische stage, die wij vanuit Maastricht bijna altijd bij de interne oncologie volgen, daar ben ik nu mee bezig. Daarnaast hebben we nog 3 maanden radiologie, 6 maanden een vrije stage en aan het einde van de opleiding nog een verdiepende stage. Ook volgen we 1 jaar bij de radiotherapie in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, waarin je vrij bent om je doelgebieden te kiezen. We hebben in de opleiding dus best wel wat vrijheid om bepaalde stages in te delen en je eigen richting te kiezen. Zo is het voor mij heel duidelijk dat ik me wil profileren in de brachytherapie en gynaecologische en urologische tumoren. Ik ben hiervoor van plan om in mijn vrije stage naar Aarhus in Denemarken te gaan, om me daar verder te specialiseren in de brachytherapie bij gynaecologische tumoren.
Is het lastig om een opleidingsplek te bemachtigen en wat zijn de criteria?
Ik ben direct vanuit de geneeskunde opleiding aangenomen voor de opleiding tot radiotherapeut-oncoloog in Maastricht. Ik had ook in Nijmegen gesolliciteerd, maar daar raadden ze me aan om eerst een jaar klinische ervaring op te doen. In Maastricht hoefde dat niet. Van verhalen hoor ik dat de eisen in de randstad hoger zijn en je bijvoorbeeld gepromoveerd moet zijn of met onderzoek bezig moet zijn, maar dat weet ik niet zeker hoor, want ik heb daar niet gesolliciteerd. Het lastige is dat er weinig tot geen ANIOS plekken bij de radiotherapie zijn, het is dus heel lastig om in dit vakgebied ervaring op te doen als basisarts. Ze zijn dus in mijn ogen ook zeker niet op zoek naar de beste AIOS, maar wel daar degenen die dit vak echt willen uitoefenen en hier goed over nagedacht hebben en er een goed beeld van hebben.
Hoe ziet voor jou een gemiddelde werkweek eruit?
Een werkweek van een radiotherapeut is heel divers: je ziet nieuwe patiënten en controle patiënten op de poli, neemt deel aan MDO’s (multi disciplinaire overleggen red.), maakt tussendoor de intekeningen voor de bestralingen, beoordeeld deze en kan voor allerlei zaken naar het toestel of CT-scan gebeld worden bij bijzonderheden om mee te kijken. Zeker als brachy radiotherapeut komt hier nog meer afwisseling bij kijken. Als ik zo kijk kan ik wel een heel boekwerk maken over dit fantastische vak. Als AIOS (arts in opleiding tot specialist red.) doe je eigenlijk alle bovenstaande zaken ook, maar dan onder supervisie. In Maastricht zijn we als AIOS boventallig, wat betekent dat je in eerste instantie de patiënten uit de agenda van je supervisor kiest. Je mag dan kiezen om die patiënt zelf te zien zonder supervisor, maar je mag er ook voor kiezen dat je de patiënten samen met je supervisor ziet waarbij jij het gesprek doet. Op deze manier krijg je dus directe supervisie en feedback en leer je ontzettend veel! Later in je stage krijg je steeds meer eigen patiënten en doe je natuurlijk zelf alle controles.
Wat vind jij het allerleukste aan je baan? En wat vind je minder leuk?
Pfoe, dat is een lastige vraag. Het is gewoon zo’n mooi vak, ik vind heel veel leuk: de diversiteit in het werk, de tijd voor de patiënten en dat ik alle aspecten die ik belangrijk vind terug heb kunnen vinden hier. Het mooie is dat je de patiënt, de anatomie, het medische probleem en de technische mogelijkheden met elkaar combineert om zo tot het beste beleid te komen.
Ik vind het in opleiding zijn soms best lastig en dat het niet alleen maar je werk is, maar dat je ernaast nog allerlei zaken moet doen (onderwijs verzorgen, onderzoek, artikelen lezen etc). Daarnaast stel je zelf geen diagnose. Ik vind dat zelf totaal geen probleem, maar als je dat wel leuk vindt zit je hier niet op de goede plek.
Je combineert de gegevens van de patiënt, de anatomie, het medische probleem en de technische mogelijkheden om tot de beste behandeling te komen
En hoe zit het met diensten? Heb je die eigenlijk wel?
We hebben bereikbaarheidsdiensten, 5 dagen achter elkaar. Tijdens deze diensten kan je gebeld worden door patiënten, verwijzers of laboranten als er bestraald wordt. Hoe vaak je gebeld wordt wisselt heel erg. Er zijn dagen dat je helemaal niet gebeld wordt, maar ook dagen dat je 4 telefoontjes in een uur krijgt. Over het algemeen vallen het aantal telefoontjes heel erg mee. Een enkele keer moeten we tijdens een dienst in huis komen voor een spoedbestraling, maar dit is niet vaak en daar zijn bepaalde tijden voor ingepland, dat zal niet midden in de nacht zijn.
Mij valt het op dat je als dokter tegenwoordig meer achter je computer zit dan dat je bij de patiënt bent. De administratielast is enorm als dokter in het ziekenhuis. Is dat bij jou ook zo?
Ook wij hebben zeker onze administratie, maar ik denk dat de verhouding patiënten zien en administratie wel beter verdeeld is. Omdat we alleen poliklinisch werken bestaat de administratie van het werk vooral uit het voorbereiden van de poli en het maken van brieven. We hebben ruim de tijd tijdens het spreekuur, vaak wel 40 tot 60 minuten voor een nieuwe patiënt dus vaak red je het wel in die tijd je brieven te maken. Daarnaast hoort het voorbereiden van MDO’s er ook bij natuurlijk. En dan is er ook nog de administratielast van de opleiding: denk aan voorbereiden onderwijs, leren, planning maken, cursussen, declaraties etc., dat zal hetzelfde zijn als in het ziekenhuis.
Laatste vraag: heb je tips voor (jonge) dokters die twijfelen over hun opleidingskeuze?
Heel cliché, maar ik denk dat het belangrijkste is om dicht bij jezelf te blijven. Maak de keuzes vanuit je eigen intrinsieke motivatie en niet omdat anderen dat willen. Bepaal voor jezelf wat je belangrijk vindt in je leven en in je werk, en kijk dan welk vak daar het beste bij aansluit. Doe wat je zelf wilt, dan ben je op je best en word je het gelukkigst, daar ben ik van overtuigd.
Vind jij het leuk om ook iets te vertellen over het vakgebied waarin je werkt? Neem dan contact op en mail naar doktersdiehetandersdoen@gmail.com!