Blog 22; in gesprek met een sportarts

Deze week een blog over een specialisme dat zeker niet mag ontbreken op mijn website: sportgeneeskunde! Ik ga in gesprek met dokter Donna Blokland.
Wist je dat..?

  • Een sportarts er zeker niet alleen is voor topsporters! We zijn er voor iedereen die beweegt/sport of dat wil gaan doen en hier klachten bij ervaart.
    “Sportgeneeskunde is het medisch specialisme dat zich richt op het bevorderen, waarborgen en herstellen van de gezondheid van mensen die (willen gaan) sporten en/of bewegen. Ook richt het zich op het door sport en/of bewegen bevorderen en herstellen van de gezondheid van mensen met chronische aandoeningen. Bij beide facetten wordt uitdrukkelijk rekening gehouden met de specifieke belasting en belastbaarheid.”
    (Beroepsprofiel Sportarts, 2012)
  • Er in Nederland op dit moment 138 sportartsen, 37 aios Sportgeneeskunde en 25 sportartsen niet praktiserend zijn. *
    (*Disclosure: deze cijfer zijn gebaseerd op degenen die lid zijn van de Vereniging voor Sportgeneeskunde. Enkele sportartsen zijn dat niet, dus het werkelijke aantal ligt iets hoger).

Sportgeneeskunde mag natuurlijk niet ontbreken op mijn website! Waarom ben jij sportarts geworden?
De afwisseling binnen het vak sprak me erg aan. Enerzijds zie je patiënten/sporters met blessures, waarbij je je kennis van het bewegingsapparaat kunt inzetten. Als sportarts hou je je ook bezig met de inspanningsfysiologie; wat doen hart, longen en spieren bij inspanning, en waar zit een eventuele beperking? Tot slot doen veel sportartsen ook sportmedische begeleiding, waarbij je de medische begeleiding van bijvoorbeeld een voetbalteam verzorgt. In al deze diverse werkzaamheden neem je als sportarts altijd de balans tussen belasting en belastbaarheid mee. Verder is de patiëntenpopulatie erg gevarieerd: van beginnend (amateur) sporter tot topsporter, maar ook bijvoorbeeld hart- of oncologie revalidatie patiënten. Tot slot vind ik het ook gewoon erg leuk om met sport bezig te zijn, of dit nou privé of op werk is.

Donna Blokland, sportarts en teamarts KNVB Jong OranjeLeeuwinnen

Was het een lastige keuze of wist je direct wat je wilde?
Gedurende het tweede jaar van mijn geneeskunde opleiding kwam ik door een keuzeblok Revalidatie & Sport voor het eerst in aanraking met de sportgeneeskunde. Mijn interesse was direct gewekt, maar ik had zeker mijn keuze nog niet gemaakt. Eerlijk gezegd vond ik heel veel vakgebieden leuk; huisartsgeneeskunde, cardiologie, kindergeneeskunde, …. Pas bij de invulling van mijn laatste jaar van geneeskunde ben ik echt de richting van sportgeneeskunde opgegaan.

Toen je je keuze gemaakt had, kwam je toen gemakkelijk in opleiding?
Ik heb erg veel geluk gehad qua timing. De plek waar ik in opleiding ben gekomen (regio Utrecht) wilde het jaar van mijn sollicitatie iemand kiezen waarvan ze wisten dat diegene het vak echt leuk vond en goed in de groep zou passen. Ik had inmiddels een aantal co-schappen en een wetenschapsstage daar gedaan en ik paste blijkbaar goed in dat plaatje. Ik heb dus veel geluk gehad en ben in één keer aangenomen in mijn voorkeursregio.

‘Ik had zeker mijn keuze nog niet gemaakt, eerlijk gezegd vond ik heel veel vakgebieden leuk!’

Hoe ziet de sollicitatieprocedure eruit en waar kan je allemaal solliciteren?
De sollicitaties worden landelijk gecoördineerd via het opleidingsinstituut, de SBOS (Stichting Beroepsopleiding tot Sportarts). Er zijn op dit moment 10 opleidingsregio’s, waarvan er per jaar 7 een opleidingsplek hebben. Je solliciteert landelijk, waarbij je je voorkeursregio’s kunt aangeven en eventueel opleidingsregio’s kunt uitsluiten. Vervolgens word je (hopelijk) uitgenodigd voor een gesprek bij één of meerdere regio’s. Na de gesprekken wordt geprobeerd om de voorkeuren van de opleidingregio’s en de kandidaten zo veel mogelijk op elkaar af te stemmen.

En hoe ziet de opleiding er vervolgens dan uit? Hoe lang duurt de opleiding?
De opleiding duurt 4 jaar. Ik heb nog het oude curriculum gevolgd, waarbij je begon met 9 maanden cardiologie en vervolgens 3 maanden longgeneeskunde. Het tweede jaar bestond uit een heel jaar orthopedie. Het derde en vierde jaar bestond uit 1,5 jaar sportgeneeskunde en (vaak verspreid) 3 maanden huisartsgeneeskunde en 3 maanden wetenschapstage.
In het nieuwe curriculum begin je gelijk met 3 maanden sportgeneeskunde, wat denk ik een goede verandering is! Verder is de orthopedie stage verkort naar 9 maanden.

Hoe zijn jouw dagen als sportarts eruit?
Als sportarts draai je in principe alleen spreekuren, je hebt geen afdeling of diensten (tenzij je sportmedische begeleiding doet, zie de vraag over diensten). Je doet deze spreekuren in een ziekenhuis of in een sportmedische instelling.
Op een spreekuur zie je patiënten met blessures, zoals patellofemoraal pijn syndroom, patellapeestendinopathie, schouder impingement etc.
Verder doe je ook regelmatig sportmedische onderzoeken, altijd bestaande uit anamnese en lichamelijk onderzoek, en afhankelijk van de indicatie uitgebreid met bijvoorbeeld ECG, spirometrie en inspanningstesten op de fiets- of loopband. De indicaties voor deze sportmedische onderzoeken zijn erg divers. Soms is er sprake van inspanningsgerelateerde klachten zoals dyspnoe, pijn op de borst of conditieverlies. Het kan ook in het kader van bijvoorbeeld hart- of oncologierevalidatie zijn, of begeleiding bij long-COVID patiënten. Een andere groep mensen zijn diegenen die op eigen initiatief komen, bijvoorbeeld omdat ze hun drempels willen weten of omdat een sportmedisch onderzoek verplicht is (zoals bij topsporters, maar ook voor bepaalde opleidingen).
Tot slot zijn veel sportartsen betrokken bij sportmedische begeleiding. Dit kan bij bijvoorbeeld een sportbond, club of evenement zijn. Zelf ben ik teamarts van de KNVB Jong OranjeLeeuwinnen. Hierbij ben ik, samen met de fysiotherapeut, verantwoordelijk voor alle sportmedische zaken. Denk hierbij aan o.a. blessure management, bewaken van belasting/belastbaarheid en voeding/hydratie. En natuurlijk de afgelopen tijd alles rondom COVID-19. Ik zeg gekscherend wel eens dat ik tegenwoordig meer COVID-19 dokter ben dan teamarts…
 
Wat vind je het allerleukst aan jouw baan? En wat het lastigst?  
Het allerleukste vind ik de vaak erg gemotiveerde patiënten populatie. Je moet hen over het algemeen eerder afremmen dan motiveren. Het lastige vind ik soms dat toch veel mensen (ook collega artsen) nog niet precies weten wat je als sportarts nou doet. Aan ons de taak om dit te veranderen!

Draai je ook diensten? En hoe zien die diensten eruit?
Nee, in principe niet. Maar als ik met de Jong OranjeLeeuwinnen weg ben op activiteit, dan ben je wel 24/7 beschikbaar. Dus dat zou je als dienst kunnen zien, maar het voelt heel anders dan de diensten die ik in het ziekenhuis heb gedraaid.

‘Het allerleukste aan mijn baan is de gemotiveerde patiëntenpopulatie!’

Hoe veel administratie heb jij? Is dat net zoveel als in het ziekenhuis?
Ik denk dat het niet zoveel verschilt met de spreekuren van andere specialisten in het ziekenhuis. Voor elke patiënt op je spreekuur heb je natuurlijk de gebruikelijke administratie: voorbereiding, statusvoering en brief naar de huisarts. Een inspanningstest uitwerken kan soms bij afwijkingen nog wel eens wat meer tijd in beslag nemen. Ook tijdens teambegeleiding houden we van de blessures en ziektes administratie bij.

Heb je tips voor (jonge) dokters die twijfelen over hun opleidingskeuze?
Zelf heb ik ooit tijdens een co-schap de tip gekregen om te kiezen voor het specialisme waarvan je de routine het minst vervelend vindt. Dat klinkt misschien wat negatief, maar ik vond het eigenlijk wel een mooie tip. Elk specialisme heeft natuurlijk dingen die je veel ziet en doet, dat wil je liever niet al na een jaar zat zijn.
Luister verder goed naar je gevoel en ontdek waar je je thuis voelt. Durf te twijfelen en rond te kijken. En durf ook buiten de ziekenhuismuren te kijken! Daar zijn ook nog zoveel mooie mogelijkheden: sociale geneeskunde, militaire geneeskunde, bestuurs- en advies functies etc.